Një raport i fundit i publikuar nga Qendra për Analiza Ekonomike (CEA) mbi intensitetin e transparencës tatimore në komunat e Maqedonisë së Veriut për periudhën 2024-2025 ka nxjerrë në pah një problem shqetësues. Disa nga komunat me kryetarë shqiptarë renditen në fund të listës së transparencës, njofton Flaka

Komunat Shqiptare në Fundin e Renditjes: Sipas indeksit të publikuar:

Komuna e Çairit ka nivel transparence prej vetëm 21%, e renditur mes tre të fundit.
Komuna e Tetovës dhe ajo e Sarajit ndajnë vendin e fundit me vetëm 17%.
Edhe komunat si Studeniçan (38%) dhe Likovë (33%) tregojnë rezultate të ulëta në krahasim me mesataren shtetërore.
Pasojat e mungesës së transparencës:

Mungesa e transparencës zvogëlon besimin e qytetarëve në administratën lokale.
Pengon monitorimin e shpenzimeve publike dhe zvogëlon mundësinë për pjesëmarrje qytetare.
Krijon hapësirë për keqmenaxhim dhe klientelizëm politik.

Rastet pozitive si shembuj

Transparenca buxhetore e komunave në Maqedoninë e Veriut vazhdon të përmirësohet – gjatë periudhës 2024–2025, indeksi mesatar është 11.88 pikë, që paraqet një rritje më shumë se dyfish krahasuar me vitin 2014. Edhe pse ka një rënie të vogël krahasuar me vitin e kaluar (11.93), trendi i rritjes së transparencës mbetet stabil dhe inkurajues.

Intensiteti i transparencës tatimore në komunat për vitin 2024/2025 tregon përmirësim të ndjeshëm, megjithatë ende ka hapësirë për avancim, veçanërisht në rregullsinë, plotësinë dhe qasjen ndaj informacioneve dhe dokumenteve që lidhen me taksat lokale.Nga ana tjetër, disa komuna të tjera si Aerodrom, Karbinci, Demir Hisar dhe Velesi, tregojnë nivel të lartë transparence (83%).

Komunat shqiptare nuk mund të lejojnë që mungesa e transparencës të bëhet normë. Nevojitet hartimi i platformave digjitale transparente, publikimi aktiv i dokumenteve buxhetore dhe përfshirje më e madhe e qytetarëve dhe shoqërisë civile.

Transparenca është themel i llogaridhënies. Renditja e komunave si Çairi, Tetova dhe Saraji në fund të listës duhet të jetë alarm për kryetarët lokal dhe qytetarët. Koha është për veprim që të mos përseriten të njejtat gabime.

Sipas të dhënave nga Indeksi i Transparencës Buxhetore për vitin 2024–2025, komunat janë vlerësuar për publikimin e dokumenteve buxhetore dhe qasjen ndaj qytetarëve. Ja një përmbledhje e komunave më transparente dhe më pak transparente.

Komunat më transparente

Këto komuna kanë performuar më mirë në publikimin e dokumenteve dhe qasjen ndaj qytetarëve:

Manastiri – 67%
Dellçeva – 66%
Demir Hisari – 64%
Velesi – 60%
Vallandova – 59%
Prilepi – 58%
Kriva Pallanka – 58%
Berova – 58%
Vasileva – 56%
Koçani – 55%
Gradsko – 54%
Gjevgjelia – 54%
Ohri – 53%
Kavadari – 52%
Gazi Baba – 52%
Komunat që udhëheqin listën kanë shënuar një nivel të lartë të transparencës, me publikime të rregullta të dokumenteve buxhetore, qasje të hapur ndaj qytetarëve dhe mekanizma të informimit aktiv:

Manastiri (67%), Dellçeva (66%), dhe Demir Hisari (64%) janë shembuj të praktikave të mira të vetëqeverisjes lokale. Këto komuna kanë ndërmarrë hapa për të rritur besueshmërinë dhe llogaridhënien përmes transparencës.
Velesi (60%) dhe Vallandova (59%) ndjekin me hapa të qëndrueshëm, duke përfshirë qytetarët në proceset vendimmarrëse.
Analizë: Këto komuna ndajnë një përbashkësi të qasjes proaktive, institucione më të konsoliduara dhe angazhim të dukshëm të administratës lokale për të rritur llogaridhënien. Transparenca e buxhetit shpesh reflekton kulturën e përgjegjësisë dhe ndihmon në parandalimin e korrupsionit.

Komunat më pak transparente

Komunat më pak transparente

Në anën tjetër të spektrit, gjejmë komuna me mungesë serioze të transparencës:

Sopishte (7%), Krivogashtani (13%), Studeniçani (13%), Rosomani (14%) dhe Çuçer Sandeva (15%) përfaqësojnë nivelin më të ulët të qasjes buxhetore.
Çairi (19%), një komunë urbane me popullsi të madhe dhe rëndësi të veçantë politike dhe ekonomike, bie në sy për performancë jashtëzakonisht të ulët.
Analizë për Çairin dhe komunat tjera shqiptare:
Performanca e dobët e Çairit, Vrapçishtit (19%), dhe Bogovinës (18%) ngrit pyetje serioze për funksionimin institucional dhe angazhimin ndaj qeverisjes së hapur. Si komuna me shumicë shqiptare, pritet të jenë shembull i llogaridhënies, por rezultati i tyre tregon nevojë për reformë urgjente.

Këto komuna kanë mungesë të publikimeve dhe qasje të kufizuar ndaj qytetarëve:

Sopishte – 7%
Krivogashtani – 13%
Studeniçani – 13%
Rosomani – 14%
Çuçer Sandeva – 15%
Shuto Orizare – 16%
Llozova – 17%
Bogovina – 18%
Rankovci – 18%
Vrapçishti – 19%
Çairi – 19%
Bazuar në të dhënat e indeksit të transparencës buxhetore për komunat në Maqedoninë e Veriut për vitin 2024–2025, vërehet një ndarje e theksuar midis komunave që kanë bërë përparime të dukshme dhe atyre që vazhdojnë të qëndrojnë pas në qasjen dhe publikimin e dokumenteve financiare.

Në përfundim, përderisa disa komuna ecin drejt standardeve evropiane të llogaridhënies, shumë të tjera – sidomos ndër ato me shumicë shqiptare – duhet të ndërmarrin hapa të menjëhershëm për të fituar besimin e qytetarëve dhe për të përmirësuar funksionimin demokratik të qeverisjes lokale. Flaka