Të rinjtë do të largoheshin nga Maqedonia e Veriut në mundësinë e parë që do t’u jepej. Portalb-i bisedoi me disa prej tyre, mundësitë e vogla për punësim, niveli i lartë i korrupsionit dhe shëndetësia e keqe janë disa prej faktorëve që i shtynë ata drejt largimit. Agjencia për Punësim ndërkohë ka regjistruar 141 mijë persona të papunë, në mesin e tyre ka edhe magjistra dhe doktorë shkencash.

Sytë jashtë vendit

Marina Klimoska është studente dhe aktualisht jeton në Shkup. Ajo theksoi se Maqedonia e Veriut nuk i ofron mjaftueshëm mundësi për përparim në karrierë ndërsa aktualisht punon përmes internetit për kompani të huaja.

E pyetur nëse do të largohej nga vendi, ajo tha me siguri që po.

“Si faktor kryesor do të përmendja mundësitë, të cilat jashtë i kemi shumë më të mëdha sesa këtu tek ne. Gjithsesi, këtu ndikon edhe vetë sistemi në shtetin tonë. Përveç mundësive të kufizuara për karrierë, ndikojnë edhe korrupsioni, niveli i ulët i edukimit, cilësia e shëndetësisë dhe i gjithë sistemi në përgjithësi”, tha Klimoska.

Lazi Tefiki është në prag të përfundimit të studimeve për Shkenca Kompjuterike në Tetovë. Sipas tij, në Maqedoninë e Veriut edhe nëse gjen punë, pagat janë të vogla ndërkaq standardi është rritur shumë. Ai këtë verë do të largohet për në Amerikë.ë

“Po shkoj për disa arsye, duke filluar nga ekonomia e dobët, nuk e shoh këtu një të ardhme të ndritshme. Nuk e shoh si një vend në të cilin do të mund të punoj. Edhe nëse gjejmë një punë, nuk ia vlen në fund të ditës, pasi standardi i jetesës është rritur dhe çdo gjë është bërë më e shtrenjtë. Vendi nuk ofron mundësi për të gjithë të rinjtë, si ata të moshës sime”, tha Tefiki.

Stefan Atanasovski Trajkovic aktualisht jeton në Veles ndërsa studion në Fakultetin Filozofik në Shkup. Sipas tij, nuk është problematike nëse të rinjtë largohen nga vendi, por fakti që të gjithë ata që largohen, nuk duan të kthehen më. Stefani gjithashtu do të ishte larguar nëse do i vinte mundësia.

“Por, do të isha kthyer që me përvojën e fituar jashtë, të kontribuojë për zhvillim më të madh të shoqërisë tonë. Megjithatë, pyetja këtu që ja vlen të bëhet është jo vetëm nëse të rinjtë do të largoheshin, por sa prej atyre të rinjve që janë larguar, do të ktheheshin këtu, dhe në këtë pjesë ekzistojnë statistika të cilat janë tronditëse, edhe pse kemi numër të madh të të rinjve që dëshirojnë të largohen, pjesa më e madhe e kësaj popullate nuk duan që të kthehen”, tha Atanasovski Trajkovic.

Rami Omeri nga ana tjetër ka shpresë se edhe në Maqedoninë e Veriut mund të bëhet mirë. Ai për Portalb-in tha se është koha që të rinjtë të marrin përgjegjësi më shumë dhe të fillojnë të bëjnë ndryshimin, pasi sipas tij, ta lëshosh vendlindjen nuk i zgjidh gjithmonë problemet.

“Unë personalisht nuk e kam menduar të largohem nga vendi për shkak se mendoj që edhe këtu mund të krijojmë gjëra shumë të mira, duke marrë përgjegjësi dhe duke filluar të punojmë shumë më shumë. Por e shikoj se shumë të rinj marrin vendimin për t’u larguar nga vendi, edhe kjo është diçka e kuptueshme por unë personalisht mendoj se edhe këtu mund ta sjellim ndryshimin përpara se ta marrim një vendim aq të rëndësishëm për ta lëshuar vendlindjen tonë”, tha Rami Omeri.

141 mijë persona janë të regjistruar si të papunë në Maqedoninë e Veriut

Të dhënat në Agjencinë për Punësim tregojnë që në vend ka shumë persona të cilët presin që shteti t’i punësojë. 96,731 persona janë kërkues aktiv të punës ndërsa 44,216 persona janë kërkues pasiv të punës.

Pjesa më e madhe e personave të papunë janë gra ndërsa 17,324 prej kërkuesve aktiv të punës janë të moshës nën 29 vjeç. Mbi 70% prej tyre presin punësim tash më shumë se 12 muaj

Përkundër që pjesa më e madhe prej tyre, apo 60% janë vetëm me arsim fillor, në mesin e personave që në mënyrë aktive kërkojnë punë përmes Agjencisë për Punësim ka edhe magjistra dhe doktorë shkencash.

Përkatësisht, 6,712 prej tyre janë me arsim të lartë ndërsa 17 doktorë shkencash.

Pavarësisht numrit të madh të të papunëve të regjistruar në Agjencinë e Punësimit, punëdhënësit po shprehin gjithnjë e më shumë shqetësim për vështirësitë në gjetjen e punëtorëve të kualifikuar.

Një nga arsyet pse punëdhënësit po përballen me vështirësi në plotësimin e vendeve të lira të punës është mungesa e punëtorëve me arsim dhe kualifikime të përshtatshme.

Shumica e personave të regjistruar si të papunë nuk posedojnë asnjë njohuri dhe aftësi për të kryer detyra specifike pune, pra janë njerëz pa asnjë profesion. Kjo i bën këta njerëz të vështirë për t’u punësuar, dhe mungesa e tyre afatgjatë nga tregu i punës e ndërlikon më tej përfshirjen e tyre në të.

Nga ana tjetër, një numër i madh i këtyre personave të papunë janë përfitues të ndihmës sociale, sepse Ligji për Mbrojtjen Sociale i detyron ata të regjistrohen në Agjencinë e Punësimit si kërkues aktivë të punës. Kjo do të thotë se ata kanë disa të ardhura bazuar në ndihmën financiare në familje me të cilën mbulojnë shpenzimet themelore të jetesës.

Ndryshe, në fund të muajit maj 2025 Qeveria e RMV-së miratoi planin e ri operativ për punësim, ku parashikohet që gjithsej 720 të rinj do të marrin mbështetje për vetëpunësim (të rinj të punësuar deri në moshën 29 vjeç), dhe me masën, ata do të marrin mbështetje për të filluar ose formalizuar biznesin e tyre, me kusht që të jenë të regjistruar në APRMV me të paktën arsim fillor të përfunduar.

Sipas planit, do të ndahen 40 milionë euro për punësimin e 16,000 qytetarëve. Shuma e mbështetjes financiare për të rinjtë e papunë është 615,000 denarë (fonde të pakthyeshme për fillimin e një biznesi). Të gjithë masat mund t’i lexoni në artikullin në vijim: 720 të rinj të papunë në RMV planifikohet të marrin nga rreth 10,000 euro për të filluar biznes.

Kujtojmë që Komisioni Evropian në Raportin e vitit 2024 të progresit vlerësoi se Maqedonia e Veriut ka arritur përparim në fushën e politikës sociale dhe punësimit, por sërish mbetet me përgatitje mesatare. Shkalla e papunësisë është ulur dhe përfitimet e ndihmës sociale janë rritur, ndërsa shkalla e varfërisë ka rënë, megjithatë ajo mbetet ende e lartë. Ngjashëm edhe te pjesa e të rinjve, Raporti theksoi se RMV-ja duhet të zbatojë strategjinë e aktivizimit të tregut të punës për të rinjtë. KE-ja theksoi se kapaciteti i Agjencisë për Punësim duhet të përmirësohet më tej./Portalb.mk/