Drejtori i ri i Qendrës për Menaxhimin me Krizat, Muhamet Ali, para pak më shumë se një javë dha një pasqyrë të funksionimit të sistemit për zbulimin e hershëm të zjarreve. Bëhet fjalë për një sistem të avancuar që sinjalizon se diku ka rënë zjarr, të cilin Ali, pasi e zëvendësoi Stojançe Angellovin si drejtor, e prezantoi si një vizion të ri, një prioritet kulmor, shkruan Slloboden Peçat, transmeton Portalb.mk.

Struga është komuna e parë në vend që ka një sistem të tillë me kamera dhe alarme, të cilat në kohë reale e zbulojnë tymin dhe menjëherë e dërgojnë vendndodhjen me koordinata të sakta te shërbimet kompetente. Kjo mundëson një reagim jashtëzakonisht të shpejtë dhe trajtim efikas të zjarreve që shkatërrojnë mijëra metra kub pyje në të gjithë Maqedoninë çdo verë dhe na kushtojnë miliona euro. Por ajo që është shqetësuese është se ky projekt po zbatohet nga një kompani nga Kavadari me zero punonjës dhe që është themeluar pesë ditë pasi shpalljes së tenderit ndërkombëtar.

Slloboden Peçat mori një përgjigje nga zyra e Bashkimit Evropian në Shkup se ky projekt është hetuar edhe nga OLAF, Shërbimi Evropian Kundër Mashtrimit, pra ata kanë kryer një hetim të këtij projekti për përfituesit të cilët kanë marrë pothuajse një milion euro para evropiane për zbatimin e tij.

“Çdo projekt i financuar nga BE-ja, përfshirë edhe atë për të cilin po pyesni, i nënshtrohet një procesi rigoroz dhe sistematik monitorimi, vlerësimi dhe kontrolli. Për momentin jemi duke pritur raportin përfundimtar narrativ, së bashku me dokumentacionin e nevojshëm financiar dhe të revizionit. Gjithashtu konfirmojmë se OLAF ka kryer një hetim mbi zbatimin e projektit nga përfituesit. Pasi të jenë marrë të gjitha dokumentet, përfshirë rekomandimet për veprime të mëtejshme nga OLAF, ato do t’i nënshtrohen një shqyrtimi të plotë dhe do të merren masat e duhura nga shërbimet e BE-së. Delegacioni i BE-së do t’i ndërmarrë të gjitha veprimet e nevojshme për mbylljen administrative të projektit, pas rekomandimeve që priten të dalin për këtë projekt. Delegacioni i BE-së mbetet në dispozicionin tuaj për çdo pyetje shtesë në lidhje me këtë çështje” u përgjigjën nga Zyra e BE-së, nga ku nuk zbulojnë nëse janë konstatuar abuzime në zbatimin e projektit në mënyrë që të mos rrezikohet integriteti i proceseve hetimore.

Përndryshe, hetimet e kryera nga OLAF janë një procedurë e rregullt pas raportimeve, por kjo nuk do të thotë që rastet e hapura nën hetim duhet të përfundojnë gjithmonë me abuzime të konstatuara, përkatësisht parregullsi. Ky projekt, edhe pse nuk është prezent në media, është zbatuar që nga viti 2021 kur Drejtoria për Mbrojtje dhe Shpëtim nënshkroi një marrëveshje me Komisionin Evropian të përfaqësuar nga Delegacioni i BE-së në Shkup për zbatimin e projektit me vlerë prej 946.285 euro.

Nga këto para, 85 përqind vijnë nga BE-ja, ndërsa pjesa tjetër mbulohet nga institucionet që e zbatojnë këtë projekt, i cili duhej të realizohej nga viti 2022 deri në vitin 2024.

Drejtoria publikoi një procedurë ndërkombëtare për përzgjedhjen e ofertuesit më të volitshëm për prokurimin dhe instalimin e sistemit të kërkuar, përkatësisht “Sistemit për paralajmërim të hershëm për zjarre në pyje”. Në thirrjen publike morën pjesë dy kompani, njëra që ofron një sistem gjerman me sensorë dhe kamera dhe tjetra që ofron një sistem polak me kamera.

Ajo që ishte e dyshimtë që në fillim ishte se tenderi u fitua nga një konsorcium maqedono-polak i grupuar rreth kompanisë “Smart D System” nga Kavadari, e cila ishte themeluar pesë ditë pas shpalljes së tenderit ndërkombëtar, ndërsa sipas të dhënave nga Regjistri Qendror, veprimtaria e saj ishte teknologjia informatike dhe kompjuterët.

Drejtoria atëkohë nuk pa asgjë të diskutueshme lidhur me kompaninë, sepse kjo ishte diçka e lejuar me ligj dhe me shumë mundësi, sipas tyre, ishte e hapur për nevojat logjistike për zbatimin e projektit, por është e paqartë se si kompanitë polake që ishin prodhuese të këtij lloji të pajisjeve softuerike e gjetën pikërisht menaxherin që hapi kompaninë në Kavadar. Edhe pse specifikimi teknik i projektit parashikonte instalimin e sensorëve, kompania nga Kavadari instaloi kamera.

Tani, pasi drejtori i QMK-së u mburr me sistemin, gjatë kontrollit të kompanisë nga Kavadari në Regjistrin Qendror mund të shihet se në vitin 2022 kur është themeluar kompania ka funksionuar me një punonjës, ndërsa në dy vitet në vijim nuk ka të dhëna për punonjësit dhe ka shumë mundësi që të mos ketë pasur punonjës. Vitin e parë – 2022, kompania nga Kavadari, atëkohë me një punonjës, ka regjistruar të ardhurat dhe shpenzimet më të larta, më pas funksionon me humbje, që pastaj të tregojë fitim prej mbi 2 milionë denarësh. Në vitin 2024 ajo ka fitim të madh dhe pak shpenzime.

Emri zyrtar i projektit të zbatuar nga Drejtoria për Mbrojtje dhe Shpëtim ishte “Development and implementation of a smart and sustainable integrated forest fire management system in the cross-border area (DISSIWMS) (Zhvillimi dhe zbatimi i një smart sistemi të integruar dhe të qëndrueshëm për menaxhimin e zjarreve pyjore në zonën ndërkufitare)”. Tani, ky projekt promovohet nga Qendra për Menaxhimin me Kriza.

“Ky sistem u sigurua nëpërmjet një projekti të financuar nga Programi për Bashkëpunim Ndërkufitar – CBC IPA, i cili është një shembull i shkëlqyer se si fondet evropiane mund të përforcojnë sigurinë dhe mbrojtjen e mjedisit jetësor. Ky model mbrojtjeje tashmë po jep rezultate dhe është dëshmi se teknologjia duhet të jetë në shërbim të sigurisë. Drejtori i Qendrës për Menaxhimin me Kriza theksoi se do të përpiqet që sisteme të tilla të instalohen në të gjitha zonat kritike në të gjithë vendin. Shpejtësia e informacionit do të thotë jetë të shpëtuara, pyje të mbrojtura dhe një komunitet të sigurt”, publikuan së fundmi nga QMK në faqen e tyre në Facebook.

“Slloboden Peçat” i dërgoi pyetje QMK-së nëse kanë informacion se OLAF po e heton këtë projekt dhe si i interpretojnë të dhënat se kompania tani nuk ka të dhëna për punonjësit dhe për dyshimin se kompania është regjistruar qëllimisht vetëm për ta fituar tenderin ndërkombëtar, por nuk morëm përgjigje me shkrim nga QMK-ja.

Në adresën e kompanisë që shfaqet në Regjistrin Qendror nuk ka numër abonenti, domethënë në atë adresë nuk është i regjistruar asnjë numër telefoni, por ne dërguam pyetje në adresën zyrtare elektronike të cilën e ka publik.