Në ditën që pritet që qeveria ta kalon në seancë qeveritare, Aleanca për Shqiptarët shpreh kundërshtime ndaj Propozim-Ligjit për përfaqësim të drejtë dhe adekuat, të hartuar nga Tanja Karakamisheva-Jovanovska, i cili në formën aktuale përbën një regres të rrezikshëm në drejtim të përfaqësimit real të shqiptarëve në institucionet shtetërore.

Ky propozim-ligj është tërësisht i papranueshëm, për arsye të qarta dhe themelore:

1. Mungesë e garancisë për përkatësinë etnike
Neni 6, paragrafi 2, e trajton përkatësinë etnike si një e drejtë “vullnetare”, gjë që përjashton çdo mekanizëm të detyrueshëm për përfaqësim proporcional sipas përkatësisë etnike. Në rrethana të diskriminimit të heshtur institucional, kjo e drejtë e supozuar mund të shndërrohet lehtësisht në mekanizëm për përjashtim.

2. Mungesë e mekanizmave detyrues për përfaqësim të barabartë
Në vend të një qasjeje të bazuar në të dhëna konkrete si rezultatet e regjistrimit të popullsisë, ligji propozon standarde të përgjithshme si “merita” dhe “kompetenca”. Këto parime, megjithëse në parim të vlefshme, në praktikë, në kontekstin e institucioneve të politizuara, kanë shërbyer si mjete për përjashtim.

3. Mungesë e sanksioneve për mosrespektim të ligjit
Në draftin aktual mungojnë tërësisht dispozitat ndëshkuese për institucionet që dështojnë në zbatimin e përfaqësimit të drejtë dhe adekuat. Kjo mungesë e mekanizmave mbikëqyrës dhe ndëshkues e bën të pamundur zbatimin real të ligjit në praktikë.

4. “Trupi Koordinues” – një organ formal, pa fuqi reale
Trupi i paraparë me këtë ligj për të monitoruar përfaqësimin rrezikon të jetë një strukturë formale, pa kompetenca ekzekutive apo sanksionuese. Në vend të forcimit të mekanizmave, kemi një zëvendësim të balancuesit me një organ simbolik, pa ndikim konkret në përmirësimin e përfaqësimit.

5. Asnjë zgjidhje për zëvendësimin e sistemit ekzistues të balancuesit
Heqja e balancuesit nuk shoqërohet me asnjë alternativë funksionale. Ky është një hap prapa në raport me përpjekjet e mëparshme për të ndërtuar një sistem përfaqësimi të drejtë dhe të monitorueshëm.

Aleanca për Shqiptarët rithekson se mungesa e mjeteve për të matur përfaqësimin, mungesa e sanksioneve dhe zëvendësimi i detyrimeve me “rekomandime” e bëjnë këtë ligj të papranueshëm dhe rrezikshëm.

Për më tepër, konsiderojmë se znj. Tanja Karakamisheva-Jovanovska, për shkak të qëndrimeve të saj të njohura publike dhe angazhimeve politike, nuk mund të konsiderohet si eksperte e pavarur në një proces kaq të ndjeshëm dhe të rëndësishëm.

Aleanca për Shqiptarët kërkon tërheqjen e menjëhershme të këtij propozimi dhe nisjen e një procesi të ri, gjithëpërfshirës dhe transparent, në të cilin përfaqësuesit shqiptarë do të kenë rol thelbësor në hartimin e një ligji të drejtë, të zbatueshëm dhe me mekanizma të qartë detyrues për zbatim, përfundojnë nga Aleanca për Shqiptarët.

Zëvendëskryeministri Arben Fetai ka vlerësuar se gjatë vitit të parë të qeverisjes së koalicionit VLEN, vendi ka rikthyer rendin dhe ligjin, ndërsa është shënuar një numër rekord projektesh të financuara në komunat shqiptare. “Në vitin e parë të Qeverisë VLEN e rikthyem rendin dhe ligjin, financuam projekte rekord në komunat shqiptare, lehtësuam lëvizjen me Kosovën dhe realizuam ose filluam më shumë se 250 projekte”, ka deklaruar Fetai në një postim në rrjetet sociale.

Ai theksoi se qeveria do të vazhdojë me vrull edhe në tre vitet e ardhshme, me synim zbatimin e plotë të programit qeveritar dhe platformës së koalicionit VLEN. “Themelet e ndryshimit i hodhëm këtë vit të parë të qeverisjes. Tani fillon ndërtimi i një shteti ligjor, të fuqishëm e i barabartë për të gjithë”, nënvizoi Fetai.

Nga Driton Zenku

Profesoresha kontraverse, e njohur për qëndrimet e saj anti-shqiptare dhe lidhjet e ngushta me VMRO-DPMNE-në, është ndër autorët e draftit të ri për Ligjin për Përfaqësim të Drejtë dhe Adekuat. Dhe kur dikush që e ka quajtur gjuhën shqipe “gjuhë që mund të flitet vetëm në shtëpi” merr pjesë në hartimin e një ligji për përfaqësim të barabartë, rezultati është i qartë: zero besim, zero shpresë, zero për shqiptarët.

Kjo nuk është thjesht një çështje e debatit juridik. Kjo është një kurth politik. Ligji i ri, pas shfuqizimit të balancuesit nga Gjykata Kushtetuese, paraqitet si përpjekje për “modernizim institucional”, por në të vërtetë është një instrument i rafinuar për legalizim të diskriminimit etnik.

Karakamisheva nuk është eksperte e pavarur. Ajo është kryetare e Komisionit për Sistem Politik të VMRO-së, ka qenë kundërshtare e zëshme e Marrëveshjes së Prespës, ka luftuar publikisht Ligjin për përdorimin e gjuhës shqipe dhe ka mohuar numrin real të shqiptarëve në shtet. Kur ajo shkruan ligje për “barazi”, rezultati është thjesht një mashtrim i ri me fjalë të bukura.

Kush është Tanja Karakamisheva-Jovanovska?

Tanja Karakamisheva është profesoreshë universitare e së drejtës kushtetuese dhe të drejtës evropiane në Fakultetin Juridik të Universitetit “Shën Kirili dhe Metodi” në Shkup. Ajo njihet si një figurë e angazhuar publikisht, e cila ka luajtur rol aktiv në çështje të ndjeshme politike, kryesisht si zëdhënëse e politikave nacionaliste maqedonase.

Lidhja me VMRO-DPMNE

Në vitin 2018, Karakamisheva u zgjodh kryetare e Komisionit për Sistemin Politik të VMRO-DPMNE-së, duke e vendosur hapur veten në linjën politike të kësaj partie, e cila historikisht ka mbajtur qëndrime të ashpra ndaj çështjes shqiptare në vend.
Ajo ka qenë konsulente e brendshme dhe ligjvënëse joformale në proceset kyçe ku janë ndërtuar barriera institucionale ndaj të drejtave të shqiptarëve – siç është çështja e përdorimit të gjuhës shqipe, përfaqësimi në administratë dhe decentralizimi.
Qëndrimet kundër shqiptarëve – një bilanc i gjatë

1. Kundër Marrëveshjes së Prespës

Ishte një nga zërat më të fuqishëm kundër Marrëveshjes së Prespës, duke e paraqitur atë si akt “tradhtie kombëtare” dhe “kapitullimi i identitetit maqedonas”.
Kërkoi shfuqizimin e Marrëveshjes edhe në Gjykatën Kushtetuese, duke përdorur mekanizmat e brendshëm për të bllokuar integrimet euroatlantike të shtetit – një kauzë që u mbështet nga nacionalistët ekstremë.
2. Kundër gjuhës shqipe në institucionet shtetërore

E sulmoi publikisht Talat Xhaferin për fjalimin e tij në shqip në Parlamentin Evropian, duke deklaruar se “gjuha shqipe mund të përdoret vetëm në shtëpi”.
Ishte kundërshtare e përhershme e Ligjit për përdorimin e gjuhëve, duke e quajtur atë “kërcënim për unitaritetin e shtetit”.
Në Komisionin e Venedikut, ku ka marrë pjesë në misione si eksperte, e ka përfaqësuar qëndrimin shtetëror të VMRO-së kundër institucionalizimit të shqipes.
3. Minimizimi i shqiptarëve në shifra

Në vitin 2017, në një postim në Facebook, deklaroi se shqiptarët përbëjnë vetëm 16.7% të popullsisë, bazuar në të dhënat e shtetësisë – duke mohuar realitetin demografik dhe duke tentuar ta relativizojë peshën politike të shqiptarëve.
Kjo shifër është përdorur më pas nga qarqe të ndryshme si alibi për të mos zbatuar dispozita të përfaqësimit të drejtë.
4. Kundër Platformës Shqiptare (2017)

Në kulmin e krizës politike pas zgjedhjeve të vitit 2016, Karakamisheva e quajti Platformën e partive shqiptare një “komplot të jashtëm shumëvjeçar”, duke e lidhur atë me “rrezikun e federalizimit” dhe “shkatërrimin e karakterit unitar të shtetit”.
Ajo madje deklaroi: “Barazimi i plotë ndërmjet shqiptarëve dhe maqedonasve, pavarësisht se të parët janë minoritet dhe të dytët shumicë, diskrediton skenën politike maqedonase.”
Pse është problematike pjesëmarrja e saj në hartimin e Ligjit për Përfaqësim të Drejtë?

Nuk është eksperte neutrale. Ajo është figurë e njohur politike dhe përfaqëson një linjë të theksuar ideologjike.
Ka qëndrime të shprehura hapur dhe vazhdimisht kundër interesave të shqiptarëve.
Ka qenë aktive në tentativat për të bllokuar çdo progres në drejtim të përdorimit të gjuhës shqipe dhe përfaqësimit institucional të shqiptarëve.
Ka ushqyer narrativa që i trajtojnë shqiptarët si rrezik, jo si pjesë përbërëse të shtetit.
Kurthet e Ligjit:

Përkatësia etnike është “vullnetare”, që do të thotë se çdo institucion mund të shmangë llogaritjen e balancës etnike. Në praktikë, kjo është amnisti ligjore për diskriminimin.

Ligji është i mbushur me parime si “merita”, “transparenca” e “inkluzioni” – por pa asnjë mekanizëm matës, pa asnjë strukturë mbikëqyrëse dhe, më e rëndësishmja, pa sanksione për shkelje.

Shqiptarët, që edhe sot përjashtohen në mënyrë masive nga administrata, rrezikojnë të kthehen në pikën zero të vitit 2002 – por këtë herë, me vulën e një ligji “modern”.

Ky ligj nuk e zëvendëson balancuesin – e gropos përfundimisht idenë e përfaqësimit të drejtë. Nuk sjell garanci, nuk ka mjete për zbatim, nuk jep asnjë siguri për barazi reale. Është një fasadë ligjore për ta heshtur debatin publik dhe për të fshehur pabarazinë me gjuhën e “reformave”.

Nëse shqiptarët pranojnë këtë si standard të ri, atëherë kanë pranuar zëvendësimin e drejtësisë me dekorin, dhe të drejtën për përfaqësim me përjashtimin sistematik.

Në një shoqëri demokratike, ligjet që synojnë barazinë ndëretnike duhet të hartohen nga ekspertë të pavarur, të balancuar dhe të besueshëm për të gjitha palët. Kur një ligj qëndron mbi logjikën e “vullnetit të lirë” dhe jo detyrimit institucional, dhe është dizajnuar nga figura me histori përjashtuese ndaj shqiptarëve, ai bëhet një instrument i maskuar për ruajtjen e pabarazisë ekzistuese.

Tanja Karakamisheva nuk është e papërlyer. Ajo nuk është e paanshme. Ajo është simbol i kundërshtimit ndaj barazisë reale.
Prandaj, është legjitime të thuhet: Nuk i besoj Karakamishevës. Dhe nuk i besoj një ligji që ajo e ka ndihmuar ta shkruajë.

Prandaj, jo – nuk i besoj Karakamishevës. Dhe nuk i besoj as këtij ligji.