Gjatë vitit 2024, Prokuroria Publike e RMV-së përballet me mungesë të theksuar të stafit, pasi janë të plotësuara vetëm 64,7% e pozicioneve të prokurorëve dhe 1/3 e vendeve të nevojshme për shërbimin ndihmës. Kapacitetet hapësinore janë të pamjaftueshme dhe të amortizuara, ndërsa sistemi elektronik për menaxhimin e lëndëve është i vjetërsuar, duke kërkuar zëvendësim urgjent përmes një projekti të ri të financuar nga IPA III, i cili nëse shteti nuk ndan një pjesë të shumës, është i rrezikuar. Pajisjet IT janë kryesisht të vjetra, me mbi 200 kompjuterë më të vjetër se 10 vjet. Trajnimi dhe zhvillimi profesional i stafit mungon për shkak të fondeve të pamjaftueshme, duke rrezikuar funksionimin efikas të institucionit, thuhet në raportin vjetor të punës së Prokurorive, raporton Portalb.mk.

Gjendja kadrovike dhe kushtet materiale të punës

Gjendja kadrovike në Prokurorinë Publike në raport përshkruhet si kritike, me mungesa të konsiderueshme në burimet njerëzore, si në nivelin e prokurorëve publikë, ashtu edhe të stafit administrativ. Vetëm një pjesë e vogël e pozitave të planifikuara janë të mbuluara, duke rrezikuar funksionimin efikas të institucionit. Kjo situatë kërkon ndërhyrje urgjente për të siguruar kapacitete adekuate për ndjekje penale dhe mbështetje të plotë të veprimtarisë së prokurorisë.

“Problemi i mungesës së burimeve njerëzore, si në aspektin e numrit të prokurorëve publikë ashtu edhe të shërbimit të prokurorisë publike, po thellohet vit pas viti dhe tashmë po bëhet akut për shërbimin e Prokurorisë Publike, gjegjësisht kërkon hapa urgjentë për ta kapërcyer atë. Potenciali njerëzor në dispozicion të institucionit është me rëndësi thelbësore për arritjen e qëllimeve themelore dhe strategjike të shërbimit të prokurorisë publike dhe funksionit të tij të ndjekjes penale efikase. Mungesa e kapaciteteve kadrovik shihet edhe përmes numrit të prokurorëve publikë (në vitin raportues, u plotësuan vetëm 2/3 e pozicioneve të planifikuara në prokurorinë publike), por edhe në numrin e të punësuarve në shërbimin e prokurorisë publike (ku mezi plotësohen 1/3 e kapaciteteve të nevojshme)”, thuhet në raport.

Mungesa e Prokurorëve Publikë

Në vitin 2024, nga 261 vende të planifikuara për prokurorë publikë, vetëm 169 ishin të plotësuara (64,7%).

“Sipas Vendimit për përcaktimin e numrit të prokurorëve publikë në prokuroritë publike, të miratuar nga Këshilli i Prokurorëve Publikë, numri i planifikuar i prokurorëve publikë në vitin raportues 2024 ishte 261. Nga këta, u plotësuan gjithsej 169 vende, gjegjësisht vetëm 64,7% e numrit të planifikuar”, thuhet në raport.

Katër prokurori mbetën pa asnjë prokuror.

“Plot 4 prokurori publike në vend mbetën pa asnjë prokuror publik në vitin 2024 – Resnja, Dellçeva, Berova dhe Kriva Pallanka”, nënvizon raporti.

Shumica e shpalljeve kishin të bënin me rishpërndarje brenda sistemit, pa rekrutime të reja. Ndërkohë, 7 prokurorë u larguan nga sistemi. Kjo tregon një rënie të mëtejshme të kapaciteteve krahasuar me vitin e kaluar dhe tregon për nevojën e një politike aktive punësimi dhe avancimi profesional.

“Në vitin raportues 2024, Këshilli shpalli dhe publikoi 5 shpallje, nga të cilat 4 – katër shpallje kanë të bëjnë me zgjedhjen e prokurorëve publikë, dhe 1 – shpallje për zgjedhjen e një anëtari të Këshillit të Prokurorëve Publikë, nga radhët e prokurorëve publikë nga rajoni i Prokurorisë së Lartë Publike Manastir. Nga këto thirrje u zgjodhën 8 prokurorë publikë, përkatësisht: 2 prokurorë publikë në Prokurorinë Publike të Republikës së Maqedonisë së Veriut, 4 prokurorë publikë në prokurorë publikë më të lartë në prokuroritë më të larta publike, nga të cilët 3 në Prokurorinë e Lartë Publike Shkup dhe 1 në Prokurorinë e Lartë Publike Manastir, si dhe 2 prokurorë publikë në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit Shkup. Megjithatë, bëhet fjalë për rishpërndarje, pra përzgjedhje e prokurorëve nga një prokurori në tjetrën në përputhje me sistemin e avancimit në karrierë. Në vitin raportues, nuk u publikua asnjë thirrje për rekrutimin e prokurorëve të rinj publikë. Në vitin 2024, Këshilli shkarkoi 7 prokurorë publikë, përkatësisht: 6 prokurorë për shkak të përmbushjes së kushteve për pension pleqërie dhe 1 prokuror publik me kërkesë të tij. Duke pasur parasysh hyrje-daljet e lartpërmendura, numri i vendeve të punës të plotësuara për prokurorë publikë në vitin 2024 u ul më tej krahasuar me vitin 2023”, thuhet në raport.

Në grafikun e mëposhtëm mund të shikoni pozicionet e parapara, të plotësuara dhe të paplotësuara për prokurorë publik në disa prej Prokurorive të vendit:

Shërbimi i Prokurorisë Publike

Sipas Rregullores për Sistematizimin, janë planifikuar 1,126 vende pune për personelin ndihmës dhe administrativ, por vetëm 371 janë të mbuluara.

“Si organ shtetëror, Prokuroria Publike përbën nevojën për staf i cili, me fushëveprimin e detyrave të tyre të punës, do ta arrijë qëllimin e saj. Rregullorja për Organizimin e Brendshëm dhe Sistematizimin e Vendeve të Punës në Prokurorinë Publike, e miratuar nga Prokurori Publik i Republikës së Maqedonisë së Veriut, përcakton numrin e vendeve të punës në 1,126 të planifikuara në Prokurorinë Publike. Nga këto, Prokuroria Publike e përfundoi vitin raportues 2024 me 371 vende të plotësuara”, thekson raporti.

Vetëm 13 nga 97 pozita udhëheqëse janë të mbuluara, dhe asnjë nga 14 pozitat për sekretar nuk është plotësuar. Stafi shpeshherë mbulon shumë detyra njëkohësisht, duke rritur rreziqet për cilësinë e punës.

“Gjatë vitit 2023, Prokuroria Publike e Republikës së Maqedonisë së Veriut paraqiti Plan Vjetor Punësimi për vitin 2024, për 100 prokurorë publikë dhe 50 ngritje në detyrë të prokurorëve publikë, por për Planin Vjetor për vitin 2024, PTHP mori mendim negativ pa arsye të justifikuara dhe për këtë arsye nuk ishte në gjendje ta zbatonte planin”, thuhet në raport.

Dallimi shumë i theksuar në lidhje me vendet e punës të parashikuara dhe të plotësuara ekziston në të gjitha llojet e vendeve të punës, dhe është më i theksuar në vendet e punës të prokurorëve publikë, gjë që vë në pikëpyetje edhe suksesin e kryerjes së funksionit të prokurorit publik.

“Sipas Rregullores për Organizimin e Brendshëm dhe Sistematizimin, ishin parashikuar 97 vende pune udhëheqëse, dhe vetëm 13 u plotësuan. Me miratimin e Ligjit për Shërbimin e Prokurorisë Publike, në prokurorinë publike ishte parashikuar një pozicion pune -sekretar-, megjithatë, nga 14 vendet e punës të planifikuara, asnjë vend pune në këtë pozicion nuk është plotësuar. Raporti i pafavorshëm në lidhje me vendet e punës të parashikuara dhe të plotësuara është shprehur fuqishëm edhe midis punonjësve që kryejnë punë ndihmëse dhe profesionale. Për këto arsye, një punonjës kryen njëkohësisht detyrat e regjistruesit, kontabilistit, mbajtësit të procesverbalit dhe personit të dorëzimit. Kjo sjell me vete një numër të madh rreziqesh në lidhje me kryerjen efektive dhe efikase të detyrave të punës”, thuhet në raport.

Ka mungesë të theksuar të IT-së, me vetëm 6 specialistë për gjithë vendin. Trajnimi i stafit është i kufizuar për shkak të mungesës së fondeve.

“Shqetësuese është situata me kapacitetet e profesionistëve të IT-së, të cilët janë të nevojshëm për të mirëmbajtur sistemet e Prokurorisë Publike, veçanërisht duke pasur parasysh nevojën për digjitalizim të mëtejshëm të punës. Sistemet e të gjitha prokurorive publike në vend mirëmbahen vetëm nga 6 punonjës të IT-së, dhe interesi për të aplikuar për shpallje punësimi për këto pozicione ka qenë jashtëzakonisht i ulët vitet e fundit. Mosplotësimi i vendeve të lira të punës në përputhje me Rregulloren për Organizimin e Brendshëm dhe Sistematizimin e Vendeve të Punës në Prokurorinë Publike ka një ndikim jashtëzakonisht negativ në funksionimin e përditshëm të Prokurorisë Publike, prandaj është e nevojshme të plotësohen këto vende të lira si një veprim paraprak për të korrigjuar këtë situatë të papranueshme”, thuhet më tej në raport.

Për më tepër, raporti thekson nevojën për trajnim dhe zhvillim të vazhdueshëm të stafit ekzistues, veçanërisht në drejtim të ndjekjes së trendeve moderne në secilën prej fushave në të cilat ata ofrojnë kontribut profesional. Prokuroria Publike kërkon fonde për këtë qëllim çdo vit me qarkoren buxhetore, por ato ose nuk miratohen ose miratohet një shumë minimale që është e pamjaftueshme për të mbuluar kostot e trajnimit të specializuar të punonjësve.

Kapacitetet hapësinore

Prokuroria qendrore dhe disa prokurori të tjera janë të vendosura në ndërtesën në Kej Dimitar Vlahov, Shkup, një objekt që ka nevojë për mirëmbajtje të vazhdueshme pasi instalimet janë të amortizuara.

“Prokuroria Publike e Republikës së Maqedonisë së Veriut, Prokuroria e Lartë Publike Shkup dhe Prokuroria Themelore Publike Shkup ndodhen në ndërtesën në Kej Dimitar Vlahov nr. 23, Shkup në 10 kate me një sipërfaqe totale prej afërsisht 11,000 m2. Ndërtesa ka pajisje dhe instalime të integruara për të cilat periudha e garancisë ka skaduar në vitin 2015 dhe me mobilje dhe pajisje të blera shtesë, kështu që janë të nevojshme fonde shtesë për mirëmbajtjen e ndërtesës”, thuhet në raport.

Prokuroritë në rrethe (Tetovë, Gostivar, Kërçovë, Koçan) kanë mungesë të theksuar hapësire dhe ndodhen në objekte gjyqësore, gjë që dëmton pavarësinë funksionale.

“Disa prokurori në brendësi të vendit janë ende të vendosura në ndërtesat e gjykatave. Kjo jo vetëm që bën që ato të përballen me hapësirë ​​të pamjaftueshme për të kryer funksionin e tyre, por është edhe në kundërshtim të drejtpërdrejtë me detyrimet e ndërmarra nga shteti për të siguruar pavarësinë funksionale të prokurorive publike. Problemi i mungesës së hapësirës është më i theksuar në prokuroritë themelore publike në Tetovë, Gostivar, Kërçovë dhe Koçan”, theson raporti.

Detyrimi i autoriteteve për të menaxhuar objektet në të cilat ndodhen dhe për të siguruar mirëmbajtje të vazhdueshme, dhe në kontekstin e kostos në rritje të jetesës, imponon nevojë shtesë për fonde të dedikuara për:

mirëmbajtje të vazhdueshme të objekteve të ndërtimit, pajisjeve të integruara dhe të tjera, instalimeve dhe mjeteve lëvizëse;
sigurimin e pasurive të paluajtshme, pajisjeve dhe automjeteve;
rritjen e sasive të shërbimeve komunale;
mirëmbajtjen e objekteve të ndërtimit.
Prokuroritë paguajnë për shërbimet komunale bazuar në sipërfaqen që përdorin në ambientet e gjykatave, çka kërkon menaxhim më efikas të hapësirave.

“Gjatë vitit 2024, si dhe në vitin 2023, të gjitha prokuroritë që përdorin hapësirat në gjykata u udhëzuan nga gjykatat se duhej të paguajnë për shërbimet komunale. Për të përcaktuar sipërfaqen e saktë të përdorur nga prokuroritë në ambientet e gjykatës, u kryen vlerësime nga ekspertë ose prokurorë të quajtur gjeodet, të cilët kryen një studim të ambienteve që përdorin. Me vlerësimin e ekspertëve ose studimin, u përcaktua sipërfaqja e saktë e përdorur nga prokuroritë në ambientet e gjykatës dhe bazuar në sipërfaqen totale të disponueshme në ndërtesë, u përcaktua një përqindje e përdorimit, e cila më pas zbatohet gjatë mbledhjes së faturave të shërbimeve komunale. Gjegjësisht, bazuar në përqindjen e hapësirave të përdorura nga prokuroritë, u lidh marrëveshje me gjykatat, sipas së cilës atyre u ngarkohet një përqindje e faturave”, thuhet më tej në raport.

Pajisjet informatike

Sistemi aktual i menaxhimit të lëndëve është i vjetërsuar dhe jofunksional, sipas një analize të ekspertëve ndërkombëtarë.

Në vitin 2024, u siguruan fonde përmes Programit IPA-III për ndërtimin e një sistemi të ri modern, me 6 milionë euro financim nga BE dhe 1 milion euro bashkëfinancim shtetëror.

“Që nga viti 2016, Prokuroria Publike ka një sistem elektronik të menaxhimit të lëndëve (Sistemi i menaxhimit të lëndëve) i cili është tashmë i vjetërsuar dhe jofunksional, gjegjësisht nuk i plotëson nevojat e procedurave të prokurorisë publike. Pasi një analizë e pavarur funksionale e sistemit ekzistues u krye vitin e kaluar në kuadër të projektit “Mbështetja e BE-së për Sundimin e Ligjit”, i cili u krye nga ekspertë të huaj të IT-së dhe përcaktoi se sistemi është praktikisht shumë i vjetërsuar dhe përmirësimi i tij nuk është i mundur, në vitin 2024, u siguruan fonde përmes Programit IPA-III për një sistem krejtësisht të ri elektronik të menaxhimit të lëndëve të projektuar sipas nevojave të prokurorisë. Prokurori Publik i Republikës së Maqedonisë së Veriut formoi një komision i cili, së bashku me ekspertë teknikë të huaj dhe vendas, përgatiti specifikimin teknik për një tender ndërkombëtar në të cilin do të zgjidhet një kompani për hartimin e softuerit sipas nevojave të prokurorisë. Tenderi që duhet të shpallet në vitin 2025, mbulon prokurimin e softuerit dhe pajisjeve për disa institucione, përfshirë Prokurorinë Publike, dhe përveç 6 milionë eurove të miratuara nga Programi IPA – III, ai parashikon edhe një detyrim për bashkëfinancim shtetëror prej 1 milion eurosh”, thuhet në raport.

Pajisjet ekzistuese të IT-së janë shumë të vjetra – mbi 200 kompjuterë desktop janë më të vjetër se 10 vjet. Në vitin 2024 u blenë vetëm 50 kompjuterë të rinj, që është shumë larg nevojave reale.

“Kur theksohet domosdoshmëria e një sistemi të ri elektronik për menaxhimin e 15 rasteve, duhet të merret parasysh edhe vjetërsimi i pajisjeve të IT-së që aktualisht i ka në dispozicion Prokuroria Publike, gjë që e bën punën më të vështirë. Përndryshe, Prokuroria Publike zotëron rreth 200 kompjuterë desktop që aktualisht janë më të vjetër se 10 vjet dhe me një sistem operativ që shitësi nuk e mbështet më. Për këto arsye, ekziston nevojë e pashmangshme për të zëvendësuar pajisjet e tilla të vjetruara, të cilat do të shkaktojnë implikime shtesë financiare në periudhën e ardhshme. Në vitin 2024, në përputhje me mundësitë në Buxhetin e miratuar, Prokuroria Publike arriti të prokurojë vetëm 50 kompjuterë të rinj desktop për nevojat e prokurorive”, thuhet në raport.

Kur jemi te IPA II, prokurori i shtetit, Lupço Kocevski, më 3 korrik, para deputetëve paralajmëroi se nëse shteti nuk i ndan një milion euro, mundësia është e madhe që të dështojë digjitalizimi i prokurorisë dhe të humbim grantin e Bashkimit Evropian prej 6 milionë euro.

Prokurori i shtetit, Lupço Kocevski, sot ka paralajmëruar se nëse shteti nuk i ndan një milion euro, mundësia është e madhe që të dështojë digjitalizimi i prokurorisë dhe të humbim grantin e Bashkimit Evropian prej 6 milionë euro.

Në fjalimin e tij, Kocevski përdori shembuj të shumtë për të ilustruar situatën alarmante me të cilën përballen prokuroritë publike në vend, veçanërisht kur bëhet fjalë për buxhetin, burimet njerëzore, pajisjet teknike dhe qëndrueshmërinë afatgjatë të reformave të nisura. Ai theksoi se këtë vit prokuroria po merr përsëri vetëm gjysmën e fondeve që i takojnë ligjërisht – megjithëse Ligji për Prokurorinë Publike përcakton saktësisht se 0.4% e buxhetit të përgjithshëm të shtetit duhet t’i ndahet këtij institucioni.

Përndryshe, prej vitesh, Prokuroria përballet edhe me buxhet më të ulët seç e parashikon ligji. Sipas kryeprokurorit, Maqedonia e Veriut është në fund të rajonit kur bëhet fjalë për ndarjen e burimeve për prokuroritë. Në Shqipëri, Komisioni i Financave dhe Buxhetit miratoi një amendament që ndan 2 milionë euro shtesë për SPAK-un. Në Mal të Zi, pavarësisht se buxheti i shtetit është zvogëluar, ndarjet për prokurorinë janë rritur dhe arrijnë në rreth 0.45% të buxhetit të përgjithshëm.

Afërsisht 14.5 milionë euro të ndara nuk janë të mjaftueshme as për të kryer funksionet themelore, nënvizoi Kocevski.

Kujtojmë se edhe në vitin 2024 Prokuroria Publike mori buxhet më të vogël nga ai në fillim të vitit për rreth një milion euro ose 13,07 milionë.

Pavarësisht premtimeve të bujshme të grupimit VLEN dhe të qeverisë se do të ndalojnë 100% lojërat e fatit online, kjo nuk ndodhi gjatë vitit të parë të qeverisjes dhe, në bazë të projektligjit aktual, nuk do të ndodhë as në të ardhmen. E vërteta është se projektligji i ri për Lojërat e Fatit, i cili po përgatitet nga Ministria e Financave me miratim të VMRO-DPMNE-së dhe VLEN-it, jo vetëm që nuk synon ndalimin, por e garanton funksionimin dhe legalizimin e tyre, duke u shndërruar në një mbështetje ligjore për operatorët ekzistues dhe të rinj.

Sipas dispozitave të përgjithshme të projektligjit, licencat për lojërat online do të jepen për një periudhë 6-vjeçare, njëjtë si më parë – duke dëshmuar qartë se, përkundër retorikës publike, nuk ka vullnet për ndalim të këtyre aktiviteteve.

Për më tepër, ligji nuk përmban masa të forta mbrojtëse për qytetarët: nuk ka mekanizma të pavarur ankimi për vendimet e autoriteteve, nuk ka afat të përcaktuar për shqyrtimin e aplikimeve për licencë, lejohet revokimi arbitrar i licencave pa të drejtë për rishqyrtim të drejtë, si dhe mungojnë masa të qarta për verifikimin efektiv të moshës dhe për përjashtimin e personave me varësi të diagnostikuar.

Nuk ka garanci për mbrojtjen e të dhënave personale, përfshirë afatin e ruajtjes së tyre, të drejtën për fshirje apo transferim të të dhënave, si dhe ndalimin e ndarjes së të dhënave me palë të treta.

Në vend të ndalimit, po krijohet një sistem që monopolizon tregun dhe favorizon kompani të lidhura me pushtetin, në shumë raste në pronësi të fshehur të njerëzve të afërt me qeveritarët, dhe kjo është dhurata e VLEN-it për shqiptarët.

Aleanca për Shqiptarët shpreh zhgënjim të thellë për këtë dështim të VLEN-it për të përmbushur një nga zotimet më të rëndësishme ndaj qytetarëve. Në vend të ndalimit të lojërave të fatit online – siç u premtua publikisht – qytetarët sot përballen me rrezik më të madh të ekspozimit të fëmijëve, mungesë transparence dhe rritje të varësisë sociale e ekonomike përmes një sektori që po mbrohet me ligj, dhe që duket se VLEN-i po merr hisen e vet.

Premtimi i VLEN-it për ndalimin e këtyre lojërave ka rezultuar të jetë një mashtrim elektoral, dhe qytetarët kanë të drejtë të ndihen të tradhtuar dhe të zhgënjyer.

Aleanca për Shqiptarët

Forumi Rinor i Aleancës për Shqiptarët (FRASH) ka mbajtur mbledhje të rëndësishme, ku është formuar zyrtarisht Shtabi Rinor Qendror dhe janë zgjedhur përfaqësuesit e rinj të Këshillit të Përgjithshëm, të përbërë nga përfaqësuesit e degëve të FRASH, informon PressOnline.al

Viola Ramadani nga FRASH, ka njoftuar se gjatë mbledhjes janë zgjedhur edhe shefat e shtabit për zonat zgjedhore, duke e konsideruar këtë hap si një sinjal të qartë për organizimin dhe angazhimin e të rinjve në skenën politike shqiptare.

“Rinia është forca që ndërton të ardhmen. Sa më shumë dije, guxim e dashuri të ketë në zemrën e saj, aq më i ndritur bëhet nesërmi,” ka deklaruar Ramadani, duke theksuar rolin kyç të të rinjve në ndërtimin e një shoqërie më të drejtë dhe më të përparuar.

Ajo ka shtuar se rinia nuk është thjesht një periudhë e jetës, por një energji që kur ndizet me ideal, bëhet dritë për gjithë kombin.

Me këtë strukturim të ri, FRASH synon një mobilizim më të madh të të rinjve për zgjedhjet lokale, si dhe në funksion të sfidave politike dhe shoqërore që i presin shqiptarët në Maqedoninë e Veriut.