Një arritje e jashtëzakonshme në kirurgjinë robotike është arritur me një robot që jo vetëm dëgjon udhëzime verbale, por gjithashtu kryen një procedurë komplekse tërësisht vetë. Për herë të parë, një robot kreu operacionin e heqjes së fshikëzës së tëmthit në mënyrë autonome, ndërsa iu përgjigj komandave me zë. Ky moment historik, i arritur nga studiuesit në Universitetin Johns Hopkins, na afron me një të ardhme ku robotët mund të marrin përsipër më shumë përgjegjësi mjekësore me pak ndërhyrje njerëzore.

Roboti, i quajtur Hierarkia Transformuese e Robotit Kirurgjikal (SRT-H), u trajnua përmes një qasje inovative të njohur si të mësuarit me imitim. Në vend që ta programonte robotin me udhëzime specifike për çdo hap kirurgjikal, ekipi i dha atij video të kirurgëve njerëzorë që kryenin heqjen e fshikëzës së tëmthit në kufomat e derrave. Kjo qasje i lejoi robotit të “mësonte” duke parë veprimet njerëzore, ashtu siç do të bënte një praktikant mjekësor. Rezultati ishte një robot i aftë të kryente 17 hapat e ndërlikuar të përfshirë në procedurë me saktësi të jashtëzakonshme.

Suksesi i këtij roboti qëndron në aftësinë e tij për t’u përshtatur me situata në kohë reale. Edhe pa ndërhyrjen e njeriut, ai ishte në gjendje të bënte prerje të sakta, të identifikonte indet dhe të vendoste kapëse gjatë operacionit. Ndërsa i duhej më shumë kohë se një kirurg njerëzor, roboti arriti të njëjtin nivel suksesi në tetë prova.

Ajo që e dallon këtë sistem robotik është aftësia e tij për t’iu përgjigjur udhëzimeve verbale gjatë procedurës. I mundësuar nga modele të përparuara të inteligjencës artificiale të ngjashme me ato të përdorura në sistemet bisedore si ChatGPT, roboti mund të dëgjojë komanda të tilla si “lëviz krahun e majtë pak majtas” dhe të rregullojë lëvizjet e tij në përputhje me rrethanat. Kjo aftësi e gjuhës natyrore shton një shtresë fleksibiliteti, duke i lejuar robotit të marrë dhe përpunojë udhëzime ashtu siç do të bënte një praktikant njerëzor nga një kirurg i lartë.

Edhe kur u paraqitën sfida të papritura- të tilla si ndryshimi i pozicionit të robotit ose ndryshimi i ngjyrave të indeve me ngjyra- roboti ishte në gjendje të përshtatej pa gabime. Ky reagim në kohë reale është jetik për kryerjen e operacioneve të suksesshme në mjedise të paparashikueshme, ku kirurgët njerëzorë duhet të jenë të shpejtë në veprimet e tyre.

Ekipi kërkimor, i udhëhequr nga Ji Woong “Brian” Kim dhe Profesor Axel Krieger në Johns Hopkins, beson se ky zbulim i madh mund të hapë rrugën për përdorim më të gjerë të robotëve autonomë në kirurgji. Siç shpjegoi Krieger, kjo risi është shumë larg sistemeve robotike të së kaluarës që ndiqnin udhëzime të paraprogramuara. Sistemi SRT-H shkon përtej kësaj, duke u përshtatur në mënyrë inteligjente me kushtet dinamike.

Kim theksoi se kjo punë vërteton se modelet e inteligjencës artificiale mund të jenë mjaft të besueshme për të trajtuar operacione komplekse në mënyrë autonome, duke demonstruar se procedurat kirurgjikale plotësisht të automatizuara jo vetëm që janë të mundshme në të ardhmen, por janë tashmë të arritshme sot.

Koha është freskuese, por mos u mashtroni. Na pret edhe një verë tejet e nxehtë.

Klimatizimi në shtëpi dhe vetura do të punojnë me intensitet të plotë, dhe kjo do të sjellë rritje të konsumit të energjisë.

Ne këtu po flasim kryesisht për automjetet, dhe se si të kurseni të paktën pak karburant gjatë përdorimit të klimës.

E dini që klima mund të thithë ajrin për ftohje nga jashtë ose nga brenda kabinës, dhe këtu fshihet mundësia për kursim karburanti.

Nëse klima thith ajër nga jashtë, nevojitet shumë më shumë energji për ta ftohur atë sesa nëse qarkullon ajrin e brendshëm të kabinës.

Duke marrë ajrin nga brenda, klima gjithashtu e filtrojnë, duke penguar hyrjen e pluhurit, ndotjes dhe erërave të pakëndshme.

Prandaj, një mënyrë e mirë për kursim karburanti është aktivizimi i butonit për qarkullimin e ajrit brenda kabinës. Gjatë ftohjes, sistemi merr ajrin e brendshëm që gradualisht bëhet më i ftohtë.

Në ditët e nxehta të verës rekomandohet të përdoret kjo funksion shpesh, ndërsa gjatë udhëtimeve të gjata mund të përdoret rrallë opsioni për të futur ajrin e jashtëm, për të freskuar kabinën.

Thuhet se kursimet mund të jenë të mëdha, deri mbi 10% të konsumit të karburantit. Ia vlen.

ChatGPT e ka bërë Inteligjencën Artificiale pjesë të jetës së përditshme për shumë njerëz, të cilët e përdorin për të krijuar prezantime në takime të ndryshme pune, për të bërë detyrat në shkollë, për të hartuar ese ose për të rishkruar CV-të e tyre.

Por a ka përparuar shumë kjo gjë dhe si ndikon tek ne?

Që kur OpenAI nxori chatbot-in, njerëzit kanë qenë të kujdesshëm për aftësitë e tij dhe se çfarë do të thotë kjo për të ardhmen. Një studim i ri në Media Lab të MIT ka gjetur disa informacione të frikshme rreth asaj se sa larg mund të na ndikojë ChatGPT.

Kërkimi filloi duke ndarë 54 persona midis moshës 18 dhe 39 vjeç në Boston, në tre grupe dhe duke u kërkuar atyre të shkruanin disa ese gjatë një periudhe katërmujore. Një grup përdori ChatGPT, një tjetër motorin e kërkimit Google, dhe i treti nuk u lejua të përdoret asnjërin prej tyre po ata të shkruanin vetë esetë.

Studiuesit më pas i lidhën grupet me një elektroencefalogram (EEG) për të matur dhe regjistruar aktivitetin elektrik në trurin e tyre. Nga të tre grupet, përdoruesit e ChatGPT u zbulua se shfaqnin nivelin më të ulët të angazhimit të trurit dhe gjithashtu “nuk performonin mirë në nivele nervore, gjuhësore dhe sjelljeje”.

Gjithashtu ky studim zbuloi se përdoruesit u bënë gjithnjë e më dembelë për esetë, gjë që solli edhe një rezultat kopjimi të tekstit direkt nga ChatGPT deri në fund të provës. Kur përdoruesve të ChatGPT iu kërkua të fillonin të shkruanin ese duke përdorur vetëm fuqinë e tyre të trurit, ata “treguan lidhje të reduktuar alfa dhe beta, duke shfaqur angazhim të pamjaftueshëm”.

Pra, çfarë do të thotë kjo për ne?

Autorja kryesore Nataliya Kosmyna tregoi se zhvillimi afatgjatë i trurit mund të ndikohet negativisht nga përdorimi i IA-së.

Ajo që më motivoi vërtet ta publikoja tani para se të pres për një rishikim të plotë nga kolegët është se kam frikë se pas 6-8 muajsh, do të ketë ndonjë politikëbërës që do të vendosë, ‘le të bëjmë kopshtin GPT’. Mendoj se kjo do të ishte absolutisht diçka e keqe dhe e dëmshme”, tha ajo sipas TIME. “Truri në zhvillim është në rrezikun më të lartë.”

EEG-të treguan se grupi i IA-së tregoi kontroll të ulët ekzekutiv dhe jo një vëmendje të plotë deri në esenë e tretë, ata në thelb do të lejonin më pas ChatGPT të bënte të gjithë punën për ta. Anasjelltas, njerëzit që nuk ishin në gjendje të përdornin ndonjë mjet për t’i ndihmuar me esetë e tyre treguan lidhjen më të lartë nervore, veçanërisht në fushat e ideimit të kreativitetit, ngarkesës së kujtesës dhe përpunimit semantik. Ata ishin gjithashtu më të angazhuar dhe kuriozë.

Grupi i Kërkimit në Google gjithashtu shfaqi funksion aktiv të trurit, duke lënë vetëm përdoruesit e IA-së të kenë rezultate të këqija në të gjitha aspektet. Ata gjithashtu nuk mund të mbanin mend se për çfarë bëhej fjalë në ese.

Sa i përket mënyrës se si mund të ndikojë te studentët dhe mendjet e të rinjve, ata u shprehën se:

Edukimi mbi mënyrën se si i përdorim këto mjete dhe promovimi i faktit se truri juaj duhet të zhvillohet në një mënyrë më analoge, është absolutisht i domosdoshëm.Ne duhet të kemi legjislacion aktiv të sinkronizuar dhe, më e rëndësishmja, t’i testojmë këto mjete përpara se t’i vendosim në zbatim.

Kur njerëzit në internet mësuan për rezultatet e hulumtimit, ata ishin kritikë ndaj IA-së në tërësi dhe atyre që e përdorin atë./ TAR